Çiftlik hayvanları ve kümes hayvanları da dahil olmak üzere diğer bütün hayvan türleri ihtiyaç duydukları C vitaminini kendileri üretebilmektedir. Kanatlı hayvanlarda normal şartlarda böbreklerden metabolizma için yeterli olan miktarlarda askorbik asit sentezlenmektedir. Bu yüzden kanatlı hayvanlara dışarıdan ekstra C vitamini ilavesi önemsiz görülse de aslında bu hiç doğru değildir. Kanatlı hayvanlara ilave C vitamini verilmesi gereken durumlar ortaya çıkabilmektedir. Örneğin kanatlılarda hastalık, aşılama, yüksek sıcaklık, birim alanda normalden fazla hayvan bulundurulması ve fiziksel etkinlik gibi strese neden olan faktörlerin etkisiyle C vitamini sentezi azalabilir ya da durabilir. Bu şartlarda rasyonlara vitamin C ilaveleri gerekli olabilmektedir.
Özellikle stres durumları en önemli örnek olarak verilebilmektedir. Stres kendini değişik durumlarda gösterebilir. Kümes hayvanlarında genellikle çok sıcak ortamlarda ortaya çıktığı gözlenmektedir. Stres durumunda tavuklarda örneğin büyüme, yumurtlama ve bağışıklık tepkileri gibi yaşamsal faaliyetler için öncelikli olmayan fonksiyonlar baskılanır. Bunlar yaşam için gerekli olan fonksiyonların geliştirilmesi için fizyolojik olarak gerçekleşir. Örneğin solunum, kalp atımı ve vücut ısısı artışı gibi. Buradaki asıl neden fizyolojik olarak vücudun tehlikeden kaçmaya ya da tehlikeye karşı koymaya hazırlanmasıdır. Stres durumunun en tehlikeli sonucu uzun sürmesi halinde hayvanın güçsüz kalarak ölecek olmasıdır.
C vitaminin birçok yararından bahsetmek mümkündür.
C vitamini tavuklarda sadece stres durumlarında kullanılmaz, bunun dışında birçok yararı da vardır. Örneğin, deri ve mukozanın büyük bir bölümü kolajenden oluşmaktadır. C vitamininin kolajen üretiminde büyük rol oynar. Sağlıklı bir deri ve mukoza çok önemlidir. Çünkü bakterilere, virüslere ve diğer hastalıklara yol açan etkenlere karşı ilk savunmayı oluştururlar. C vitamini çok tuzlu diyet uygulaması sonucu ortaya çıkabilecek mide asidi oluşumunun azaltılmasına da katkı sağlamaktadır. Hücrelerde daha fazla su tutumuna katkıda bulunur. Bu da etin ağırlığının artmasını sağlar. Besleme sonrasında C vitamini tavuklara uygulandığı zaman, vücut ağırlığı artışı sağlayacaktır. Ama bu yöntem sadece hücrelerdeki su oranının dengelenmesi için tavsiye edilmektedir. Araştırmalara göre C vitaminin ayrıca sperm kalitesi üzerinde pozitif etki yaptığı ortaya çıkarılmıştır. Araştırmalarda çiftleşme yüzdeleri “kalite ve miktar” olarak karşılaştırılarak pozitif etkisi belirlenmiştir.
C vitaminin kullanılışı
C vitamini kuru pudra halinde stabildir fakat su ile karıştığında oksidasyon sonucu bu özelliğini çabucak yitirmektedir. Isıtma işlemi C vitaminin işlevinin kaybolmasına sebep olmaktadır bu yüzden ısıtılmamalıdır. C vitamini içme suyu veya hayvanın yemine karıştırılabilir. Yemdeki askorbik asitin ömrünü uzatmak için geliştirilmiş olan yöntemler bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi kaplamadır. Askorbik asit su ile birlikte verildiği zaman ömrü çok daha kısa olmaktadır. Böyle bir durumda bir kaç saat içinde işlevi ileri derecede geriler. Bu yüzden her iki saatte bir yeni çözümleme yapılması tavsiye edilir. C vitamininin etkisini son derece hızlı yitirmesinin sebebi vücutta kullanılmasından kaynaklanmaktadır. C vitamininden iyi bir sonuç alabilmek için yüksek miktarlarda verilmesi gerekmektedir. Eğer C vitamini yemci tarafından üretiliyor ise pahalı bir şekilde elde ediliyor demektir. Sadece aşırı sıcaktan ve virüs enfeksiyonlarından kaynaklanan stres durumlarında ekstra C vitamini kullanımı daha ekonomik olmaktadır. İyi bir netice alabilmek için bir kap içme suyu için en az 300 gram C vitaminine ihtiyaç vardır.
Referans: Matt Mcintosh, Ocak 2023, “On-the-go grain quality analysis”, Future Farming https://www.futurefarming.com/crop-solutions/on-the-go-grain-quality-analysis/