Kümes hayvanlarında koksidiyoz kontrolu önemli bir konudur ve kontrol altına alınmalıdır. Kontrol altına alınmadığı taktirde ciddi sıkıntılara sebep olabailir. Bu nedenle koksidiyoz hakkında biraz detay bilgi paylaşmak istiyoruz.
Koksidiyoz yaygın bir hastalıktır ve bu nedenle pratikte eradikasyon ile tedavi edilemez. Antikoksidiyaller veya aşılar esas olarak koksidiyozu kontrol etmek için kullanılır.
Kimyasal antikoksidiyallerin kullanımındaki artış, esas olarak, antibiyotik olarak algılanan veya sınıflandırılan ve bu nedenle antibiyotik içermeyen üretim çiftliklerinde kullanılamayan iyonoforların azalmasından kaynaklanmaktadır. Bu sistemlerde, genellikle kimyasal antikoksidiyallerle kombinasyon halinde tavukların aşılanması önemli ölçüde artmıştır.
Kimyasal antikoksidiyaller, koksidiada önemli bir azalmaya izin veren oldukça etkili müstahzarlardır. Okistlerin atılımını güçlü bir şekilde azaltırlar ve böylece çevrenin bulaşıcı baskısını azaltırlar. Bu, bir koksidiyoz aşısı uygulanmadan önce yapılır. Aşılamanın yapılmadığı durumlarda bile, bir “kimyasal kırılma”, yani iyonoforların yılda bir kez kimyasal antikoksidiyallerle değiştirilmesi, iyonoforların uygulanmasıyla kaçınılmaz olarak artan enfeksiyon basıncını azaltmak için uygundur.
Diklazuril gibi bazı kimyasal antikoksidiyaller Avrupa’da sıfır geri çekilme periyoduna sahiptir ve bu nedenle kesime kadar koksidiyozu kontrol etmek için kullanılabilir. Koksidinin neden olduğu bağırsak lezyonlarının maksimum insidansının besi sonunda (35. gün civarında) başladığı bir ters mekik programında kimyasal antikoksidiyallerin kullanılması önerilir. Kimyasal antikoksidiyallerin farklı etki mekanizmaları vardır, bu nedenle farklı ürünler arasında çapraz direnç riski yoktur.
Kimyasal antikoksidiyaller nispeten güvenli maddelerdir. Buna karşılık, iyonoforlar çok daha dar bir güvenli aralığa sahiptir ve yem karıştırma hataları veya çapraz kontaminasyon durumunda toksisite sorunları ortaya çıkabilir. Kimyasal antikoksidiyallerin güçlü antiparaziter etkisi nedeniyle, koksidiyal popülasyonda azaltılmış duyarlılığın gelişimi, özellikle iyonoforik antikoksidiyallere kıyasla daha hızlıdır.
Genel olarak antikoksidiyaller, özellikle kimyasal olanlar, koksidia duyarlılığını azaltmamak için doğru kullanılmalıdır. Çeşitli antikoksidiyal ajanların (iyonofor ve kimyasal antikoksidiyaller, aşılar) değişimi, koksidiyozun uzun süreli kontrolü için idealdir. Çeşitli koksidiyoz kontrol araçlarının avantaj ve dezavantajlarının yanı sıra pratik deneyimler ışığında kılavuzlar ve öneriler geliştirilmiştir. Bir maddenin uzun süreli kullanımı etkinliğinin azalmasına yol açtığından, sözde rotasyon programı genellikle tavsiye edilir. Aynı bileşik çok uzun süre kullanılmamalı ve yeniden dahil edilmeden önceki duraklama yeterince uzun olmalıdır.