Sütten kesme, emen yavruları annelerinden ayırma işlemidir ve sürü yöneticisi tarafından uygulanan bir yönetim prosedürüdür. Sığırlar sürü hayvanlarıdır ve sürü halindeki yapıları bu ayrılma sonucunda strese neden olabilir. Sütten kesme sürecini yönetmek, hayvanlar ve bakıcıları üzerinde oluşan stresi azaltmaya yardımcı olabilir.

1) Stres
Stres genel olarak fiziksel, çevresel, nütrisyonel ve sosyal olarak kategorize edilebilir. Sütten kesme ile ilişkili fiziksel stres; buzağıların aşılama, kısırlaştırma, boynuz kesme ve diğer fiziksel değişiklikler için kısıtlanmasını içerir. Sütten kesme sırasındaki fiziksel stresi en aza indirmek için, kısırlaştırma ve boynuz kesme genç yaşta ve sütten kesilmeden önce yapılmalıdır. Sütten kesmeden önce aşılama yapmak, sütten kesme sırasında buzağı bağışıklığını da iyileştirecektir.

Çevresel stres: Buzağıların kuru ot ağılı veya yeni mera gibi yeni çevrelere alınması ile ilişkilendirilebilir. Sütten kesme sırasında, inekleri farklı bir yere taşıyarak ve buzağıları mevcut, tanıdık merada bırakarak stres en aza indirilebilir. Buzağıları merada bırakmak, buzağıların çitin üzerinden atlamasını veya çitteki boşluklardan geçmesini önleyecek bir çit gerektirecektir.
Ek olarak hava veya iklim koşulları da çevresel stres kaynağı olabilir. Sütten kesme, ideal olarak sütten kesimi takibe üç ila beş gün boyunca yağış beklenmediği bir dönemde gerçekleştirilmelidir. Ayrıca, aşırı sıcak dönemlerde sütten kesim işleminden kaçınılmalıdır. Sütten kesme sırasında buzağılar daha aktif olacak ve normalden daha uzun süre yürüyecek ve bu da vücut ısılarını yükseltecektir. Sütten kesme sırasında yüksek ortam sıcaklıkları, ısı stresi riskini artırabilir. Bu nedenle yaz aylarında sütten kesim alanlarında gölgelik bulundurulmalıdır. Ağıllar kuruysa, tozlanma artabilir. Tozu azaltmak ve yüzeyleri nemlendirmek için günlük olarak toz yığınlarının ıslatılması gerekebilir. Gece ve gündüz sıcaklık farklarının 20 dereceden fazla olduğu dönemlerde sütten kesmekten kaçınılmalıdır.

Beslenme stresi: Anneden ayrılmanın hemen ardından beslenme stresi meydana gelmesi kaçınılmazdır. Süt, buzağı için yüksek kaliteli protein, enerji ve diğer besinlerin kaynağıdır. Süt üretimi buzağılamadan iki ay sonra zirve yapar ve sütten kesime kadar azalır. Buzağı altı ila sekiz aylıkken süt, büyüme için gerekli olan besinlerin yalnızca bir kısmını sağlar. Silajlar ve diğer yemler, sütten kesmeye yakın daha büyük oranda besin sağlar. Bu nedenle, genç buzağılar, sütten kesimde yaşlılara göre daha fazla beslenme stresi yaşar. Beslenme stresi ayrıca, sütten kesimden sonraki ilk 48 ila 72 saat için yem alımının azalmasının bir sonucudur. Buzağılar, bu dönemde volta atmaya, yüksek ses ile aranmaya başlar ve besin alımını azaltır.

Sosyal stres: Belirtildiği gibi, sığırlar sürü hayvanlarıdır ve sürü halinde olmaları, ayrıldıklarında sosyal strese yol açabilir. Buzağılar sütten kesimde ne kadar gençse, ayrılma stresi de o kadar büyük olur. Sürü yönetimini yapan kişi, iki kez sütten kesmeyi seçerse, önce yaşlı buzağıları ve daha sonraki bir tarihte ise genç buzağıları sütten kesebilir. Sürü yöneticisi, planlama ve yönetim ile sütten kesmedeki stresi azaltabilir. Bu dönemde bir Tehlike Analizleri ve Kritik Kontrol Noktaları (HACCP) oluşturma yaklaşımı benimsemek, potansiyel stres kaynaklarını belirlemeye ve bu stresleri en aza indirecek şekilde yönetmeye yardımcı olur.

2) Zamanlama
Buzağılar genellikle 6 ila 8 aylıkken sütten kesilir. Bu, ortalama olarak 9 ila 11 aylıkken meydana gelen doğal sütten kesme için araştırmaların önerdiğinden biraz erken bir zamandır. Tipik buzağılama mevsimi yaklaşık 100 gündür. Çoğu sürüde sütten kesme, tüm buzağılar için tek bir günde gerçekleştirilir. Bu, en yaşlılar için 250, en gençler içinse 150 günlük yaş anlamına gelir. Ancak sütten kesme yaşı aralığı ne kadar geniş olursa, yönetim zorlukları o kadar büyük olur. Buzağılar, rumenin tamamen geliştiği zamana yakın olan 60 günlük yaştayken sütten kesilebilir. Bu erken sütten kesilmiş buzağılar için özel dikkat gereklidir. Beslenme programı, konsantre veya tahıl takviyesi gerektirir, çünkü buzağı büyümesi için yeterli enerji ve protein sağlamalıdır.

3) Yem ile ilgili hususlar
Sütten kesme işleminin, kapalı ahırlarda veya ahırların yakınındaki barınaklarda yapılması tercih edilir. Bir ahır içinde veya beton zeminli barınaklarda sütten kesme için 15-18 metrekareye gereksinim duyulur. Açık arazilerde buzağı başına 30-60 metrekare sağlamalı ve yağış miktarına bağlı olarak metrekare artırılmalıdır. Kuru alanlarda sütten kesme, hasat edilmiş kaba yemler (saman, silaj) ve bazı tahıl takviyeleri gerektirecektir.
Sütten kesme döneminde, birincil beslenme hedefi buzağıların basitçe yemesini sağlamaktır. Kuru, yapraklı ot veya ot/baklagil karışımı samanın vejetatif olgunluk aşamasında kesilmesi önerilir. Saman, tüketimi engelleyecek küf veya küf kokusuna sahip olmamalıdır.
Sütten kesme döneminde besin alımını, özellikle protein ve enerjiyi artırmak için bir tahıl takviyesi önerilebilir.
Sütten kesme sırasında sunulan takviyelerin enerji içeriği değişebilir. Enerji seviyesi, tüketimin düştüğü dönemde vücut ağırlığını koruyacak yeterli enerjiyi sağlamalıdır. Bununla birlikte, sindirim bozukluklarını önlemek için diyetteki nişasta düzeyi konusunda dikkatli olunmalıdır. Mısır, buğday, arpa ve diğerleri gibi tahıl taneleri kullanılabilir. Tahıl taneleri işlenecekse kaba öğütülmeli veya yuvarlanmalıdır. Tahıl tanelerini toplam tahıl karışımının yaklaşık yüzde 50’si ile sınırlamak, toplam nişasta içeriğini düşürecek ve asidoz riskini sınırlayacaktır. Sindirilebilirliği yüksek lif ve protein içeren yan ürünlerin dahil edilmesi günümüzde yaygın bir uygulamadır. Az miktarda nişasta takviyesi yaparken, soya fasulyesi kabukları, mısır glüteni yemi, pirinç kepeği, pancar küspesi ve benzeri yem maddeleri, enerji ve/veya protein sağlamak için eklenebilir.
Şişkinlik ve asidoz riskini yönetmek için ilave yemler kullanılabilir. Pamuk tohumu kabukları bir lif kaynağı olarak yaygın kullanılır. Pamuk tohumu kabuklarının besi buzağılarının yem alımını teşvik ettiği gösterilmiştir. Kabuğu lif sağladığından ve nişasta diğer tahıllardan daha yavaş parçalandığından, tam yulaf, sütten kesme diyetleri için bir başka değerli yemdir. Pirinç ve yerfıstığı kabukları, diyetteki nişasta yoğunluğunu seyreltmek dışında neredeyse hiçbir yem değeri sağlamaz.
Sütten kesme döneminde buzağıların suya erişimi olduğundan emin olunmalıdır. Su temiz olmalı ve herhangi bir kalıntı veya kirlilik içermemelidir. Sütten kesme kümeslerindeki suluklarda yem ve fekal kontaminasyon meydana gelebilir. Sulukların günlük kontrolü tavsiye edilir. Donmayan/buzlanmayan sulukların, buzağıların içme kabiliyetini iyileştirmek için topları veya diskleri çıkarmalıdır.

4) Sütten kesme yöntemleri
Ani kesme: Endüstride uygulanan en yaygın yönetim stratejilerinden biridir. Buzağılar yerlerinden alınır ve bir miktar uzağa taşınır. Aniden yemden kesme ve anında pazarlama, önemli derecede strese neden olur. Taşıma, sürü arkadaşlarından ayrılma ve diğer buzağılarla kaynaşma, buzağının bağışıklık sistemini zayıflatabilen, solunum yolu hastalığı ve diğer rahatsızlık riskini artıran stres etkenlerini bir araya getirebilir. Bu sütten kesme yöntemi önerilmez.
Çit hattında sütten kesme: Kullanılan en yaygın ikinci sütten kesme yöntemidir. Bu yöntemde inek ve buzağıların görsel olarak ve burun buruna temasına izin verilir. İneklerin buzağılara bitişik bir merada olduğu yerlerde, buzağı ineklerle meralarda da bir araya getirilebilir. Dikenli veya yüksek gerilimli tellerin aksine sağlam bir bariyer sağladıkları için dokuma tel çitler yaygındır.
Burun flepleri: Ayırma bileşenini ortadan kaldıran başka bir sütten kesme yöntemidir. Buzağıların burnuna ineği emmelerini engelleyen bir cihaz takılır. Buzağılar, beş ila yedi güne kadar bir süre boyunca yerlerinde kalmaya devam eder. Araştırmalar burun tahrişini gösterdiğinden, bu aparatın buzağılarda daha uzun süre tutulmasını önermez. Aparat çıkarıldıktan sonra, buzağılar sütten kesme ağıllarında veya ineklerden ayrı mera alanlarında tutulur.

5) Koruyucu sağlık hizmetleri
Sütten kesme stresi buzağının bağışıklık sistemini zayıflatabilir. Sütten kesme sırasında yaşanan birincil sağlık sorunları arasında koksidiyozis ve sığır solunum yolu hastalığı (BRD) kompleksi bulunur. Sütten kesme zamanında bağışıklığı artırmak için önleyici yönetim uygulanmalıdır.

Koksidiyozis: Sütten kesme sırasında, stres ve azaltılmış yem alımı; bağırsağın faydalı mikroflora popülasyonunun patojenik mikroplar tarafından baskılamasına neden olur. Gastrointestinal sistemdeki dengesizlik, daha fazla sayıda Coccidia etkeninin bağırsağı etkilemesine izin verebilir. Coccidia organizmaları, ince ve kalın bağırsağın bağırsak çeperine saldırır. Görsel tanıda, sulu ishal ve dışkıda kan ve epitel dokusu görülür. Kapalı ağıllar, hayvanların daha küçük bir alanda çok daha kalabalık bulunması nedeniyle enfeksiyon için daha büyük bir risk oluşturur.

Sığır solunum hastalığı (BRD) kompleksi: Yeni sütten kesilmiş buzağıların en yaygın hastalık sorunudur. Bu bozukluğa viral ve bakteriyel organizmalar neden olur. Koruyucu bir sağlık protokolü geliştirmek için veteriner hekim müdahalesi şarttır. Önleme noktasında aşılamaya gerek duyulur. Bunlara parainfluenza 3, sığır solunum sinsityal virüsü, sığır viral diyaresi ve bulaşıcı sığır rinotracheitis dahildir.

Paraziter enfestasyonlar: İç ve dış parazitler buzağıların bağışıklık sistemini daha da bakılar. Buzağılar, iç parazitlere karşı erişkinlere göre daha hassastır. Araştırmalar, genç buzağılarda iç parazitlerin kontrol edilmesinin, kilo alımını artırmak için en iyi stratejilerden biri olduğunu göstermektedir.

6) Pazarlama
Çiftlikteki buzağıların sütten kesilmesi, koruyucu sağlık hizmetleri, işgücü, yem kayıpları ve ölümle ilişkili ek maliyetleri beraberinde getirir. Pazar araştırması, pazarlamadan önce sütten kesilen buzağılara değer verildiğini ve genellikle pazarlama sırasında sütten kesilen benzer kalitede buzağılardan daha yüksek bir fiyat aldığını göstermektedir. Yöneticiler, bu buzağıların katma değerini yakalama fırsatını en üst düzeye çıkaran pazarlama planlarını dikkate almalıdır.